‘Ik manage nu met mijn handen over elkaar. Dat komt omdat ik mee beweeg met de natuur”, aldus biologisch boer Thijs Scholten uit Dalfsen. Op basis van de oorspronkelijke betekenis van het begrip efficiency is boer Thijs super efficiënt. Wat kunnen organisaties van zijn aanpak leren? Natuurlijk leiderschap coach Oscar Jansen en auteur van het boek ‘Shit Happens’, beschrijft enkele organisch principes om een hoge efficiency te bereiken.

Daar waar efficiency ooit geïntroduceerd is door Fredric Winslow Taylor (The principles of Scientific Management, 1911) om verspilling van zowel natuurlijke bronnen als menskracht tegen te gaan is het begrip nu verworden tot: zoveel mogelijk produceren tegen zo laag mogelijke kosten.

We kennen allemaal de uitwassen van dit denken. Als eerste was het zichtbaar in de landbouw: schaalvergroting, hoge externe inputs (kunstmest, bestrijdingsmiddelen) en nu de megastallen met miljoenen kippen en varkens in een stal. De vergelijking met callcenters en de zorg, waar mensen werken via een vast protocol en waar continue de productiviteit gemeten wordt, is snel gelegd.

Het effect is van dit efficiency denken is: een enorme hoge productiviteit én tegelijkertijd negatieve gevolgen op mens en milieu, zoals lage biodiversiteit, uitputting en vervuiling van de aarde, continue toename van het aantal mensen met een burn out. Aan deze manier van efficiency zijn hoge maatschappelijke kosten verbonden die niet door de veroorzakers gedragen worden.

Het einde is het begin

Kan dat niet anders? Zijn er management principes die én verspilling van onze natuurlijke bronnen tegen gaan én weinig negatieve impact op mens en milieu hebben? Als we over de schouder van biologisch boer Thijs meekijken dan ontdekken we een aantal boeiende – organische – efficiency principes.

Er wordt op de boerderij van Thijs gedacht in kringlopen: het einde is ook het begin. Een circulaire economie in het klein, dus. Het onkruid, oftewel gedoe in je organisatie, is de basis voor compost, het zwarte goud. Met compost, wijsheid ontstaan uit een leerproces, zorgt voor het voeden van de bodem. Zo heeft Thijs geen kosten voor kunstmest en toch groeien zijn resultaten, de planten. Er wordt weinig verspilt.

Van exclusiviteit naar inclusiviteit

Op de biologische boerderij wordt niets buitengesloten. Er is een open verbinding met de buitenwereld. Er wordt zelfs intensief samengewerkt, zoals met externe stakeholders  als de bijen en de egels. Het continu veranderde weer is geen probleem, maar een gegeven. Het is aan het vakmanschap van de boer om hier om in te spelen.

Efficiency 3.0: Ritme

Als vanzelfsprekend wordt meebewogen met de altijd wisselende weersomstandigheden op de boerderij. De systemen en structuren worden aangepast aan het natuurlijk gedrag van de medewerkers op de boerderij in Dalfsen. Zo heeft boer Thijs zijn stal uitgebreid om de koeien meer ruimte te geven. Natuurlijk hebben de koeien hun horens:” Gewoon, omdat het zo hoort”, aldus Thijs. In de – op efficiency – ingerichte ligboxen stal was er te weinig vluchtruimte voor de koeien.

Wat is de essentie van deze principes? Meebewegen met het ritme van de natuur. “Niet de natuur je wil opleggen. Uiteindelijk pakt de natuur je gewoon terug’, zegt boerin Annemie. Het effect van deze vorm van efficiency? Gezonde koeien en gewassen, hoge biodiversiteit, gezonde en rijke bodem en dus lage maatschappelijke kosten. Kortom: de nieuwe vorm van efficiency is het meebewegen met het ritme van de natuur.

 

Deze blog is ook geplaatst op de site van NieuwOrganiseren