Hoe vruchtbaar is de bodem van uw organisatie? Mijmeringen in het voorjaar op de eco-boerderij.

De slaplantjes, de peulen, de bieten en vele andere gewassen schieten nu de grond uit op ecologische tuinderij De Zonnehorst in Punthorst. Het lijkt zo vanzelfsprekend: je zaait of zet kleine plantjes in de grond en het groeit vanzelf. Bijna net zo vanzelfsprekend als het realiseren van resultaten in organisaties. Wat in ieder geval overduidelijk is, is dat de resultaten – de gewassen –  op de ecologische tuinderij gezond zijn. Zowel voor de consument als de omgeving: er is immers een natuurlijke balans tussen zorg en exploitatie van de omgeving.

Balans hoofd, hart en inspiratie

Als we nu eens met een managementbril naar het groeiproces op de eco-boerderij kijken, wat kunnen we daar dan van leren voor organisaties? Wat maakt dat daar de medewerkers – de planten – als vanzelf lijken te groeien? Op de ecologische boerderij begint en eindigt alles bij de bodem. De bodem is de essentie van de organisatie. Je zou het kunnen vergelijken met de cultuur van de organisatie: dat wat onder de oppervlakte aanwezig is.

Voor een gezonde bodem is in ieder geval een juiste balans nodig tussen warmte, lucht en water. Voor een gezonde organisatie gaat het er om dat er balans is tussen hoofd, inspiratie en hart. Als er teveel warmte (hoofd) is, dan verdampt het water: er is in de  organisatie geen ruimte voor gevoelens en emoties. En als de bodem dicht is geslagen, door continu springende managers op de bodem, dan blijft het water staan op de grond. Aandacht hebben en omgaan met gevoelens is vaak lastig in organisaties. Maar via het water worden voedingstoffen vervoerd. Water is een drager van ‘informatie’ en van voeding. Dus: gevoelens geven informatie over hoe het met je organisatie gaat. Je kunt er maar beter naar luisteren en het niet wegredeneren.

Vruchtbare cultuur

Op een eco-boerderij is er jarenlang aan gewerkt om een levende en vruchtbare bodem te krijgen. Gangbare agrariërs – oftewel Angelsaksisch georiënteerde organisaties – die willen omschakelen naar ecologisch – Rijnlands – mogen pas na drie jaar hun producten ecologisch noemen. En dat heeft alles te maken met het werken aan die vruchtbare bodem. Door Angelsaksische management methoden is al het bodemleven gedood. Door  het toepassen van kunstmest – externe drivers, zoals stress of bonussen, om medewerkers te motiveren– en het toepassen van gif – reorganisaties – is de cultuur van de organisatie als het ware gedood.

Het bodemleven, waar de regenworm de bekendste van is, is in een ecologische boerderij dé bron van voeding voor de plant. De truc zit hem er dus in om niet de wortels van de planten te voeden met kunstmest, stress en bonussen. Het gaat om het voeden van de bodem. Natuurlijk is het waar dat van kunstmest planten sneller gaan groeien. De keerzijde is echter dat de planten, door de snelle groei, eerder omvallen én ziektegevoeliger worden. Dat is ook zichtbaar bij medewerkers in organisaties wanneer ze vooral door externe prikkels gevoed worden. Het werkt kort en krachtig, maar lijdt niet tot blijvende groei. Door de bodem te voeden, moeten de planten zelf ‘op zoek‘ naar voeding: ze wortelen dieper en staan dus steviger in de organisatie.

Leren van fouten

Als we kijken naar waar de ecologische manager zijn planten mee voedt, ontdekken we een andere managementles. De planten worden gevoed met compost, het zwarte goud. Compost ontstaat uit voornamelijk oogstresten en ander organisch ‘afval’. Het aardige van het systeem van de eco-boerderij is dat in die organisatie de ‘fouten en problemen’ niet uit het systeem gegooid wordt, maar juist ingezet worden als voeding voor nieuwe groei.

Zo begint en eindigt in organische, Rijnlandse, organisaties alles, maar dan ook alles, bij de bodem, de cultuur. Het duurt even voor je een gezonde en vruchtbare cultuur hebt, maar dat is wel de basis voor een stevige, natuurlijke en duurzame groei.

Tekst: Oscar Jansen
Deze column is gepubliceerd door Nieuw Organiseren