In de intensieve melkveehouderij is onlangs iets opmerkelijks geïntroduceerd: de weidecoach. Het schijnt namelijk dat de koeien het buiten ‘scharrelen’ verleerd zijn. Jarenlang staan op veel bedrijven de koeien op stal: robots brengen het voer, halen de mest weg en melkt de koeien. De weidecoach adviseert de boer hoe hij ervoor kan zorgen dat zijn medewerkers weer gewoon buiten blijven lopen en niet bij het minste of geringste zuchtje tegenslag naar binnen vluchten.

Intensieve landbouw en intensieve menshouderij

Het is me uit de berichtgeving niet duidelijk geworden of de leider van het geheel, de boer, of de medewerkers, de koeien, worden gecoacht. Maar duidelijk is wel dat het vakmanschap, zowel bij de leider als de medewerkers ontbreekt. En dat heeft negatieve effecten op zowel de organisatie zelf, als de omgeving, getuige de hoge ziektedruk bij de medewerkers en de vele overschrijdingen van milieu normen. U begrijpt het:de parallellen tussen de intensieve landbouw en andere intensief gerunde organisaties zijn legio. Jaap Peters heeft hierover een boek,  Intensieve Menshouderij geschreven.

Vakmanschap is onmisbaar

Je mist het pas, als het ontbreekt. In de melkveehouderij is het ontbreken van vakmanschap voor iedereen zichtbaar: er ontbreken namelijk scharrelende’ medewerkers in de wei. In veel andere organisaties wordt het ontbreken van vakmanschap ook steeds zichtbaarder. Om de complexiteit van alledag te lijf te gaan wordt er gestuurd via traditionele managementmethodes. Die gaan vaak uit van de scheiding der dingen. De werkelijkheid en de werkprocessen worden opgeknipt met de illusie van controle en beïnvloeding met alle negatieve gevolgen van dien. Protocollen en spread sheet hebben de overhand gekregen waardoor professionals geen vrijheid meer hebben om hun vakmanschap in te zetten met alle crises in zorg, onderwijs en bedrijfsleven als gevolg.

Biologische landbouw: inspiratiebron

Kan dat niet anders? Zijn er alternatieven? Jazeker, ook hier kunnen we putten uit de ervaring in de landbouw, namelijk de biologische landbouw. In dat systeem staat groei- en ontwikkeling van het geheel centraal. In deze aanpak trekt de tuinder niet aan het plantje in de hoop dat het sneller gaat groeien, maar ondersteunt de leider de groei door te investeren in een gezonde bedrijfscultuur, oftewel de bodem. Als er een ziekte is, dan grijpt de leider niet direct in, maar observeert zij wat er precies aan de hand is. Luizen worden niet besteden, maar de oorzaak, watertekort, wordt aangepakt. Observeren is een belangrijk kenmerk van vakmanschap.

Natuurlijk leiderschap

De biologische boer is een voorbeeld voor natuurlijk leiderschap waarbij er gestuurd wordt op een grote mate van diversiteit. Hoe groter het aantal gewassen – medewerkers, producten en diensten zo u wilt – hoe sterker het systeem. Onder natuurlijk leiderschap groeien en bloeien de medewerkers uit hun eigen kracht en wordt er gewerkt met cycli. Zo is het einde, het begin: oogstresten en onkruid, ‘fouten’, worden niet uit de organisatie gegooid, maar omgezet in compost: de basis voor groei. Kortom: er wordt geleerd van ‘fouten’.

Positieve effecten op de omgeving

De biologische landbouw is een holistisch productiemodel met veel positieve effecten op de omgeving. De cultuur van de biologische organisaties, oftewel de bodem, is levend en enorm rijk aan voedingstoffen. Continue aandacht voor een gezonde bedrijfscultuur is uiteraard wel van belang. De biodiversiteit op en rond de biologische bedrijven is enorm groot. Er wordt immers samengewerkt met de natuur. De omgeving als partner, niet als productiemiddel. Er wordt gebruik gemaakt van bijzondere marketing: bijen worden verleid door een grote schare aan bloemen, om te zorgen voor bevruchting. En de bijen gaan rijk aan stuifmeel weer terug naar hun kasten. Mooie vorm van marketing toch?

Natuurlijke organisaties

Wat zouden de effecten zijn op medewerkers en de omgeving van organisaties zijn als ze gingen werken via de natuurlijke principes van de biologische landbouw? Vakmanschap, groei en ontwikkeling, zowel van de leider als de medewerkers, staan dan weer centraal, en er worden gezonde producten en diensten geleverd. Met gelukkige en gezonde medewerkers, leiders en klanten als resultaat.

In mijn boek Shit Happens treft u meer inspiratie aan.